Waar heb ik recht op als ik zwanger ben? Een complete gids voor (aanstaande) moeders én werkgevers

Zwanger zijn is bijzonder. Maar naast alle emoties, voorbereidingen en plannen, komt er ook een berg informatie op je af. Zeker als het gaat om rechten en plichten op de werkvloer. Wat mag wél? Wat moet? En waar heb jij, als zwangere werknemer of zzp’er, éxpliciet recht op?

In deze complete gids zet ik – als jurist, mediator én moeder van Noortje – jouw rechten tijdens de zwangerschap, je verlof en je terugkeer naar werk helder op een rij. Zodat jij weet waar je aan toe bent en werkgevers weten wat hun verantwoordelijkheid is.

Waarom deze gids?

Veel vrouwen weten simpelweg niet waar ze recht op hebben. Uit onderzoek blijkt zelfs dat 1 op de 3 vrouwen na de bevalling stress of verzuim ervaart, vaak omdat de regels niet duidelijk zijn of afspraken niet goed worden gemaakt. Dat kan én moet anders.

Mama met Recht is ontstaan om precies daarin te ondersteunen: duidelijke informatie, praktische uitleg en juridisch kloppende handvatten voor zowel werknemers als werkgevers.

Rechten tijdens de zwangerschap

1.1 Aanpassing van werktijden

Tijdens je zwangerschap heb je recht op vaste en voorspelbare werktijden. Dat betekent:

• Je mag weigeren om nachtdiensten te draaien.

• Je hoeft geen onregelmatige diensten te werken als dit je gezondheid of zwangerschap beïnvloedt.

• Je werkgever moet waar mogelijk rekening houden met medische adviezen, zoals een aangepast rooster.

 Het gaat hier niet om “extra service” van een werkgever – het is jouw wettelijke recht.

1.2 Extra pauzes (doorbetaald)

Je hebt recht op extra pauzes, tot maximaal 1/8ste van je werktijd.

Voorbeeld: werk je 8 uur per dag? Dan mag je extra 1 uur pauze nemen, verspreid over de dag.

Deze pauzes worden doorbetaald en mogen niet worden ingehouden op je verlof of werktijdregistratie.

1.3 Geen overwerk of zware ploegendiensten

Als je zwanger bent:

• Hoef je niet over te werken.

• Mag je zware lichamelijke taken weigeren.

• Mag je vragen om een lichtere of aangepaste functie als jouw eigen functie (tijdelijk) te belastend is.

Hierbij kan een bedrijfsarts adviseren, maar de verantwoordelijkheid voor veiligheid ligt bij de werkgever.

1.4 Rustruimte op het werk

Elke zwangere werknemer heeft recht op een:

• Rustige, afsluitbare ruimte

• Met een bed of bank

• Waar je tussendoor mag rusten als dat nodig is

Deze rustmomenten zijn onderdeel van een gezonde, veilige werkplek.

Zwangerschapsverlof & bevallingsverlof

2.1 Minimaal 16 weken verlof

In Nederland heb je recht op minimaal 16 weken zwangerschaps- en bevallingsverlof. Dit bestaat uit:

• Zwangerschapsverlof: 6 weken vóór de uitgerekende datum (je kiest zelf of je 4, 5 of 6 weken voor de datum stopt).

• Bevallingsverlof: minimaal 10 weken ná de bevalling.

2.2 Eerder bevallen? Je verliest niets

Beval je eerder dan gepland?
Dan worden de dagen die je miste vóór de bevalling toegevoegd aan je bevallingsverlof.

Je verliest dus nooit verlof.

2.3 Meerlingzwangerschap

Ben je in verwachting van een tweeling of meerling?
Dan heb je recht op extra weken verlof.

2.4 Gespreid opnemen

Een deel van je bevallingsverlof mag je gespreid opnemen. Dit geeft ruimte om jouw werk rustig weer op te bouwen.

Bescherming tegen discriminatie

3.1 Ontslagbescherming

Een werkgever mag jou niet ontslaan vanwege:

• Je zwangerschap

• Je verlof

• Je borstvoeding

• Je terugkeer naar werk

Dit geldt tot zes weken na je bevalling.

Ontslag of niet-verlengen van een contract vanwege zwangerschap is discriminatie – en verboden.

3.2 Sollicitaties

Solliciteer je terwijl je zwanger bent?

• Je hoeft het niet te melden.

• Je mag het zelfs verzwijgen als ernaar wordt gevraagd.

• Je mag niet worden afgewezen vanwege zwangerschap of kinderwens.

Borstvoedingsrechten na de bevalling

Veel werkgevers weten dit niet, maar:

• Tot je baby 9 maanden oud is, heb je recht op kolven of voeden tijdens werktijd.

• Je mag hiervoor tot 1/4 van je werktijd gebruiken.

• Een werkgever moet hiervoor een afgesloten, schone ruimte aanbieden.

Deze tijd is doorbetaald.

Veilig werken: de rol van de werkgever

Een werkgever is verplicht een veilige werkomgeving te bieden. Voor zwangere werknemers betekent dit:

• Risico’s moeten worden aangepakt (bijvoorbeeld tillen, schadelijke stoffen, hoge werkdruk).

• Er moet een actuele risico-inventarisatie & –evaluatie (RI&E) zijn met een hoofdstuk zwangerschap.

• Werkgevers moeten actief meedenken over veilige inzetbaarheid.

 En als je zelfstandige (zzp’er) bent?

Veel zwangere zzp’ers denken dat ze “geen rechten” hebben. Dat klopt niet.

Je hebt o.a. recht op:

• Zelfstandige-uitkering (ZEZ-uitkering) via het UWV

• Zwangerschap & bevalling totaal 16 weken inkomstenondersteuning

• Bescherming in opdrachten via contractafspraken

• Werkafspraken die je zelf mag bepalen (denk aan minder uren, geen fysieke risico’s etc.)

Waarom deze kennis zó belangrijk is

Te veel vrouwen raken tijdens of na hun zwangerschap in verzuim doordat:

• Ze niet weten wat hun rechten zijn

• Er geen goed gesprek is gevoerd met de werkgever

• Er onduidelijkheid ontstaat over verwachtingen en verantwoordelijkheden

Met heldere informatie kun je problemen voorkomen – dáár staat Mama met Recht voor.

Conclusie: Jij hebt meer rechten dan je denkt

Zwanger zijn betekent niet dat je moet “doorbikkelen” of genoegen moet nemen met onduidelijkheid. Jij hebt duidelijke, wettelijke rechten die jouw gezondheid én die van je baby beschermen.

En werkgevers hebben de verantwoordelijkheid om deze rechten te respecteren en faciliteren.

Wil je meer weten?

👉 Ik deel regelmatig praktische uitleg, juridische updates en toegankelijke tips voor zwangere werknemers, werkgevers en HR.

👉 Wil je als werkgever inzicht in alle regels, inclusief duidelijke afspraken en materialen?
Bekijk het Zwanger & Zeker – jouw wegwijzer voor werk en verlof. 

👉 Of stuur me een bericht als je een vraag hebt over jouw situatie.

Simone Hornstra I Mama met Recht.
Omdat goede informatie het verschil maakt.